یَا مَلْجَأَ کُلِّ مَطْرُودٍ

دلم را سپردم به بنگاه دنیا

و هی آگهی دادم اینجا و آنجا

و هر روز برای دلم مشتری آمد و رفت

و هی این و آن سرسری آمد و رفت

*

ولی هیچ کس واقعا

اتاق دلم را تماشا نکرد

دلم،قفل بود

کسی قفل قلب مرا وا نکرد

*

یکی گفت:

چرا این اتاق پر دود و آه است

یکی گفت:

چه دیوار هایش سیاه است

یکی گفت :

چرا نور اینجا کم است؟

و آن دیگری گفت:

و انگار هر آجرش

فقط از غم و غصه و ماتم است

*

و رفتند و بعدش دلم ماند بی مشتری

و من تازه آن وقت گفتم

خدایا تو قلب مرا می خری؟؟

*

و فردای آن روز

خدا آمد و توی قلبم نشست

و در را به روی همه پشت خود بست

و من روی در نوشتم :

ببخشید دیگر

برای شما جا نداریم

از این پس جز او

کسی را نداریم

                                                        عرفان نظرآهاری

همه خوابند.. و من بیدار بیدار
مدت هاست خواب با چشمانم بیگانه است..
چیزی به صبح نمانده..
و صدای ریزش بارن است و من و خدا..

خدایا.. همیشه خواستم مرا آنی و کمتر از آنی به خودم وانگذاری.. که دور نشوم..
چه شد؟؟؟
دور شدم..گم شدم.. زخمی شدم.. تنها شدم..
با تو که بودم.. اگر سال ها تنها می ماندم.. تنها نبودم
ولی بی تو.. تنهاترین تنهایم..
ای هادی المضلین..
مرا بغل کن..
ترسان و نالان و دل شکسته ام
مرا بپذیر.. بغلم کن.. مرا سخت در آغوش بگیر.. آن قدر که قلب شکسته ام آرام شود.. آرام آرام

به قلم مهاجر

کاظمین امشب تب‌دار عروج امامی است که علی‌بن موسی‌الرضا(ع) و حضرت معصومه(س) را پدری کرده و باب‌الحوائج دل‌های غم گرفته است…
کسی که زندان هارون‌الرشید، نجوای عارفانه و استقامتش را خوب به خاطر دارد و شهر کاظمین تصویرگر مبارزات او با ظلم و جور است.

برگ‌ تقویم در بیست و پنجم رجب آلوده به زهری است که در سینی خرما به کاظم اهل بیت(ع) تعارف شد تا شهادت را به کام هفتمین میوه درخت امامت بچشاند.

و حال ثانیه‌ها سوگوار این شهادتند
از در و دیوار کاظمین غم می‌بارد. شهری که خاطرات رنج و دشمنی با او و خاندانش و وصف نیکی، صدق گفتار و احسانش را تا همیشه در سینه خواهد داشت. از همین روست که فرمود: «کسی که مزه رنج و سختی را نچشیده، نیکی و احسان در نزد او جایگاهی ندارد.»

و امروز اختر هفتم امامت در غفلت غم‌انگیز مردمان شهر به آسمان عروج می‌کند.
او باب‌الحوائج دل‌های رنجور و دست‌های به آسمان رفته است که در قنوت پُر التماس حاجتمندان، عطر آمین می‌نشاند و با وساطتِ مهربانی‌اش، درمان تمام آلام است.
چرا که سختی زندان نتوانست حُریت و آزادگی‌اش را به بند بکشد و بلندای روح الهی‌اش را به زنجیر درآورد.

او کاظم(ع) است؛ کسی که خشم در برابر صبرش زانو زد تا مفهوم متانت و بردباری در نگاه معصومانه‌اش، تفسیر شود.
حال نه فقط فرزاندن بزرگوارش از داغ رفتنش یتیم می‌شوند، بلکه تا قیامت همه بندگان در داغ دوری‌اش یتیم خواهند ماند.

اگر چه امشب فرشتگان به پیشواز وسعت روح بلندش آمده‌اند، اما اهل زمین در فقدان نگین وجودش اشکبارند.

یا باب‏‌الحوائج!…
چندین سال در تاریکی جور و ستم‌ هارون‌الرشید، کورترین گِره‏‌های جهل را به یک اشاره گشودی و با طنین مناجات عارفانه‌ات، دل‌های اسیر تاریکی را به لرزه درآوردی!

اکنون، این غروب غمبار خورشید وجود توست که آسمان کاظمین را فرا گرفته… غروب دردناکی که یادآور رنج عمیق تو در تاریکی زندان جهل دشمنان است. تویی که بالاترین مقام را داشتی اما تواضع و فروتنی را در سایه امامتت مجسم ساختی.

از همین روست که فرمودی:«به راستی که باارزش‌ترین مردم کسی است که دنیا را برای خود مقامی نداند، بدانید بهای تن شما مردم، جز بهشت نیست، آن را جز بدان مفروشید.»

منبع.. برنامه باد صبا

من گاهی از شدتِ وضوح ِخداوند در کودکان، پُر از هراس می‌شوم و دلم شروع می کند به تپیدن…دلم آن قدر بلند بلند می تپد که بُهت‌‌زده می دَوَم تا از لایِ انگشتانِ کودکان خداوند را برگیرم…

منبع.. روی‌ماه‌خداوند‌را‌ببوس- مصطفی‌مستور

به خدا قسم! خدا آن‌قدر غنی و حمید است، که وقتی فقر و انکسار تو را ببیند، سرشارت می‌کند و اصلا هم نگاه نمی‌کند که عذر بخواهی. توبیخت هم نمی‌کند که بسوزی؛ “وَاعفُ عَن تَوبیخی بِکرَمِ وَجهِک". کرامت او در حدی است، که اصلا نگاه نمی‌کند تا از او عذر بخواهی. خیلی مهربان، خیلی نزدیک، خیلی سمیع و مجیب و محب است.

منبع.. اخبات - علی صفایی حائری

آنقدر ترسیده و مضطربم
که از دانه های ریز باران هم میترسم
بارانی که روزی عاشقش بودم..

به قلم مهاجر

صبح شد..
آخر، صبح این شب طولانی طلوع کرد
آخرش نور آمد
آنقدر طولانی بود و ظلمانی و غمگین که باور طلوع صبحش را نداشتم..
خدایا… معجزه شد
دیدی؟؟؟

به قلم مهاجر

یا نور ‏النور!!!!!!
من همیشه از تو نور طلب میکردم..
این تاریکی و ظلمات چه بود؟؟؟
من نخواستم.. چه کسی تاریکی را برایم خواست؟؟
آنقدر در این تاریکی در عذابم که نمیتوانم بگویم تاریکی نثارش..

به قلم مهاجر

اتوبوس میرفت و من هم
بیرون برف باریده بود و یخ بندان
صدای آهنگ ملایمی می آمد
و خواننده میخواند

*نیستی اما یادت اینجاست
به تو من میرسم از این شب نیلوفری
به تو میرسم از این راه خاکستری*

بخاری اتوبوس روشن بود
داخل اتوبوس داغ داغ..
دستم را روی شیشه ماشین گذاشتم..
خنک بود.. خیلی خنک.. که تا عمق جانم روشن شد
گفتم خدایا.. چقدر خنک..
رحمتت را بر حوالی قلبم بباران
تا قلبم آرام شود و خنک
آنجا آتش عظیمی شعله ور است..

همزه قطع همزه‌ای است که اگر در بین کلام هم بیاید، تلفّظ می‌شود.

مواضع همزه‌ی قطع:

1⃣ وقتی خودش یک کلمه باشد؛ مثل همزه‌ی ندا و استفهام

2⃣ هنگامی که همزه، حرف اصلیِ کلمه‌ای باشد؛ مانند أذِنَ، أمَل، أم، إلّا و…

3⃣ همزه‌ی صیغه‌ی ۱۳ فعل مضارع؛ مانند أقول

4⃣ همزه‌ی مصدر و ماضی و امر باب إفعال؛ مانند إکرام(مصدر) ، أکْرَمَ(ماضی) ، أکْرِم(امر)

5⃣ همزه‌ای که در ابتدای اسم می‌آید(به جز ۱۲ اسمی بالا ذکر شد)؛ مثل ألِف، أربع، أشهُر، أفضَل، أحمر، أعمی.

6⃣ همزه‌ی «ال» که با اسمش، عَلَم شود؛ یعنی اسمِ کسی یا چیزی قرار بگیرد؛ مانند «ألکتاب» که اسم یکی از کتب آقای سیبویه است، ألمدینة و…

منبع: صرف ساده، ص۳۶۲

 @sarf_v_nahve

مواضع همزه وصل:

1 اسم(إبن، إبنة، إبنُم، إسم، إسْت، إمرُؤ، إمرأة، إثنان، إثنتان، أیْمُ، أیمُن، ال موصوله)

2 همزه‌ی ابواب ثلاثی مزید و ماضی و امر ثلاثی مزید به جز باب إفعال (مانند انفعال، افتعال، استَفعَلَ، اِفْتَعِلْ و…) 

3 امر مخاطب ثلاثی (مانند: إعلَمْ)

4 ال تعریف

منبع eitaa.ir/sarf_v_nahve

تاء(ة) به جای چه چیزهایی می‌آید؟

۱. به جای فاءالفعل
وَعْد←عِدَة

۲. به جای عین الفعل
إقْوَام←إقَوْام←(حذف واو)إقام←إقامَة

٣. به جای لام الفعل
شَفَه←شَفَة

۴. به جای حرف زائد
تَبصیر←تَبْصِرَة

 منبع: مغني الفقیه(علم نحو با مبانی فقهای شیعه)، ص٤٣٠

حدود فصل بهار بود
در جاده ای حرکت می کردم و درختانِ دو طرف آن را که از شکوفه پر شده بودند، می دیدم.
احساس شرمندگی می کردم که بهار ها از عمرم گذشته، ولی هنوز شکوفه نداده ام، هنوز عقیم و خسته و مفلوک مانده ام.

پس کجاست بارِ من؟؟ کجاست باری که بتوانم آن را پیش خدا ببرم؟؟
وقتی انسان نعمتی را پیش زن و بچش می برد، آنها تنها می گویند بارک الله، ولی اگر همین نعمت ها را پیش خدا ببرد، خدایی که خودش منعم است و به این ها نیازی ندارد، او می پرسد که با این نعمت ها چه کرده‌ای؟؟؟ عمر خود را در چه راهی مصرف کرده ای؟؟
این دل، این چشم و این گوش و.. که به تو دادم، آلوده نبود، پس کجاست آن توانایی‌هایی که باید به دست می‌آوردی؟؟؟
اخبات، ص 94

من چه سهمى گرفته ‏ام و چه ميراثى برداشته ‏ام؟ آيا از عاشورا ى حسين و از كربلا ى حسين، سهمى داشته ‏ام؟

▪️چه چيزى براى چه كسى از عاشورا باقى مانده ‏است؟ آيا حاصل عاشورا، شتك خون و زخم ‏هاى باز و داغ ‏هاى درد و خيمه‏ هاى مبهوت و اسيران آزاد و پيام‏ هاى رساست، و از آن ‏طرف حاصل‏ عاشورا، فتح شكست و غنيمت‏ هاى پشيمان و حكومت ‏هاى محكوم است؟
▪️درست است كه عاشورا لعنت و سلام را آورد و نفرين و سلام را تقسيم كرد، ولى من هر سال حساب مى‏ کنم كه چه سهمى گرفته ‏ام و چه ميراثى برداشته‏ ام؟ آيا از عاشورا ى حسين و از كربلا ى حسين، سهمى داشته ‏ام؟
▪️وارث، قرابت مى ‏خواهد. قرابتى بدون حائل و بدون مانع. فرزندى كه قاتل پدر باشد، ارث نمى ‏برد. فرزندى كه كافر باشد از مسلمان ارث نمى ‏برد. آيا من حسين را نكشته ‏ام؟ آيا من از آن‏چه كه فهميده ‏ام، چشم نپوشيده ‏ام و كفر نورزيده ‏ام؟
اگر من به ولايت حسين نرسيدم، اگر ابوّت اولياء را نخواستم، اگر فرزند دنيا و يا بدتر بنده‏ ى دنيا شدم و دين در وجود من شكل نگرفت و تنها بر زبانم نشست، آيا با حسين قرابتى دارم؟ آيا از عاشورا ارثى مى ‏برم و سهمى مى‏ گيرم؟

وارثان عاشورا | ص ۲۵۴

 حسین اندازه می‌شناسد

▪️راستى كه حسين، گل گل عشق است. حسين آتش عشق است. حسين ساقى، حسين جام، حسين هستى، حسين مى، حسين شور و شعور است، زندگى است، لطف است، خبير است، دقيق است.
▪️حسين اندازه مى‏ شناسد، براى همه حساب باز مى‏ كند براى خدا، براى دين خدا، براى عالِم، براى جاهل، براى دشمن، براى دوست، براى اهل بيت، براى اصحاب، جلوتر بيا! براى استخوان ‏هاى نرم شيرخوارش و براى دل مادرش حساب كرده است، مگر او را پنهانى در پشت خيمه ‏ها دفن نكرد؟ مگر براى پاهاى كوچك بچه ‏ها، تيغ ‏هاى بيابان را نشكست و خارهاى اطراف خيمه ‏ها را نكند؟!
▪️مگر براى اينكه عريان نماند و چشم زينب بر تن چاك چاك و عريان او ننشيند، لباس كهنه به تن نكرد؟ مگر براى نگهدارى كاروان اسارت، دل زينبِ دل سوخته را، دريا نساخت؟ مگر صبر و حلم و صلابت را در جام زينب نريخت؟
▪️مگر زبان در كام على اكبر نگذاشت؟ مگر باكام سوخته و تفتيده‏ ى خود كام على اكبر را شيرين و سرشار نكرد؟ مگر بر شيار لب‏هاى خشك او گل‏هاى رضا وتسليم و عبوديت، نشكفت؟

اگر ولی به ما پُستی را محول کرد که بروید نیروها را مثلا بررسی کنید و ما آمدیم با این امید. و بعد دیدیم هیچ کس نماند. خیلی حرف است، خدا شاهد است من با ۱۸ هزار نفر بایستم برای نماز، بعد سلام که می‌دهم پشت سر من کسی نباشد که حتی کوچه‌های کوفه را به من نشان بدهد.
این چه استقامتی می‌طلبد؟
نبازد خودش را… فرار نکند.
إِنَّ الَّذينَ قالوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ استَقاموا تَتَنَزَّلُ عَلَيهِمُ المَلائِكَةُ
(به راستی كسانى كه گفتند پروردگار ما خداست‏ سپس ايستادگى كردند، فرشتگان بر آنان فرود مى‌آيند)

این حقیقت است. ما کداممان این توان را داریم، در دور از ولی‌ای که می‌دانیم در دام افتاده، محاصره شده، نبازیم، نبازیم خودمان را.
رنجمان رنج خودمان نباشد.
اشکمان، اشک خودمان نباشد.
و آخرین گریه‌ای که دارد مسلم علیه‌السلام می‌گویند گریه می‌کند بالای شمس‌العماره(دارالاماره)
می‌گویند وقتی تو که این کار را شروع کردی گریه ندارد.
[می‌فرماید] گریه‌ام بر خودم نیست، بر حسین علیه‌السلام است که رو به جمعیتی می‌آورد که با او نیستند.
سرفراز کنیم خدا شاهد است وقتی که دشمن عظمت مسلم ع رو ببیند تن او را ولو به خاک و خون بکشد، به کوچه‌های کوفه بیندازد، دست بچه‌ها بدهد، آن روح تمامی دل آن‌ها را مسخر می‌کند. حتی اگر به لب‌های او چوب بزنند خون بیاید وقتی آب بهش می‌دهند می‌خواهد آب بخورد در آخرین لحظه‌ها ه‍مه آب پر از خون می‌شود از خوردن آب منصرف می‌شود.
این هم تأسی مسلم است به اباعبدالله …

.؛انسان خوبى را مى‌يابد و با زمينه‌هاى عادت و آموزش و تجربه، خوبى چيزى را شهود مى‏ نمايد؛ «انَّهُ عَلى ذلِكَ لَشَهيد» و با اين شهادت و معرفت، عشق به خوبى ضميمه مى ‏شود؛ «انّه لِحُبِّ الْخَيْرِ لَشَديد».

▪️و با اين تركيبِ شهادت و عشق، عمل تحقق مى‌يابد. مى‏گوييم: هذا خير (اين خير است)، احبُّ الخير (من خير را دوست دارم)، افعلُه (آن را انجام مى ‏دهم). اين گونه شناخت و عشق و عمل، به هم گره مى ‏خورند.
▪️البته در مقام عمل، عشق به تنهايى كافى نيست؛ كه عشق شديد مى‏ خواهيم؛ «الَّذينَ آمَنُوا اشَدُّ حُبّاً للَّهِ». كسانى كه حسين را دوست دارند، ولى گندم رى را بيشتر مى‏ خواهند، دست‏هاشان به خون حسين (ع) رنگين خواهد شد. و بالاتر از عشق شديد، تمرين هم مى ‏خواهيم و تدريج هم مى ‏خواهيم. با اين تحليل، بريدگى جهان بينى و ايدئولوژى و جدايى ارزش و دانش بى ‏اساس مى‌شود.﮺

از وحدت تا جدایی | ص ۱۱

▪️اضطراب و تزلزل و حزن و خوف، با عزت سازش ندارد و كسى كه مرگ خواهى و احساس رفتن دارد، و كسى كه حضور تحول را مى ‏بيند، قرار نمى ‏گيرد؛ كه يكى از سياست بازهاى سال‏هاى سى مى‏ گفت: من از اين كه بچه ‏هاى كوچك را مى ‏بينم كه پر شور حركت مى ‏كنند، ناراحتم؛ چون اين‏ها به من مى‏ گويند: شما برويد كه ما آمده ‏ايم … و ديگر جايى براى شما نيست.
▪️آيا اين شاخك‏هاى حساس كه نه تنها رقيب ‏ها، كه حتى فرزندهاى كوچك را مزاحم مى‏ بيند، مى ‏تواند در اين دنياى متحول و پر از مزاحم ‏هاى ريز و درشت آرام و مطمئن و عزيز و مسلط باشد. اين‏ها در متن قدرت و در هنگام ذلت، در هر دو حالت ديدنى هستند، بخصوص آن‏جا كه از خلوتى و لحظه‏ هاى وقوفى برخوردار شوند. آن وقت آن همه ادعا و تفرعن، به ذلت وترس و هق هق گريه م ى‏آميزد و در اين رنگ، مات مى‏ شود.
▪️عزت حسين را در هنگامى كه بى رمق افتاده و دشمن بر روى سينه اش سنگينى مى ‏كند، مى‏ توانى ببينى؛ كه هيچ از دست نداده و احساس غبن و فريب ندارد: «رضا بقضائك تسليما لامرك … لا معبود سواك …». عزت على‏ اكبر را، پس از شنيدن پيام شهادت، مى‏شنوى كه: «اولسنا على الحق … اذاً لا نبالى.»

▪️ اين پاى شكر و صبر و اين همراهى و دستيابى به خواسته ‏ها و اين احتساب و بهره بردارى از درد و رنج ديگر، جايى براى اضطراب وتزلزل و حزن و خوف نمى ‏گذارد و معنايى به ذلت نمى ‏دهد؛ كه امن و اقتدار و اطمينان اين دل‏هاى بزرگ‏تر از هستى و عظيم‏ تر از رنج و گسترده ‏تر از زمان و بالاتر از تحول‏هاى مستمر، ديدنى و يافتنى و دوست داشتنى است.
 از معرفت دینی تا حکومت دینی | ص ۵۸-۵۷

مرحوم آیت الحق آیت الله حق شناس در عالم رؤیا امام حسین علیه السلام را دیده بود.

امام حسین علیه السلام به ایشان فرموده بودند : “حق شناس چرا به علی اصغر ما متوسل نمی شوی؟ مگه شما علی اصغر ندارید؟ آقای حق شناس هم در خواب عرض کرده بود که آقا صبر کنید روضه خوان صدا کنم. امام (ع) فرمودند نمیخواد به روضه خوان بگی، خودت روضه علی اصغر را بخوان.”
لازم نیست که خیلی مفصل روضه خوانی شود. همین که با توجه به این باب الحوائج شش ماهه بگویید:

السلام علیک یا علی الاصغر السلام علیک و رحمة الله و برکاته
یا
اَلسلام علیک یا علی بن الحسین الاصغر علیه ‏السلام ، بِاَبی اَنْتَ و اُمّی و نفسی …

آیت الله حق شناس برای یکی از حاجت های شرعیه خود چهل روز زیارت عاشورا را با صد سلام و لعن خوانند و روز چهلم به حضور حضرت امام زمان مشرف شدند. حضرت به ایشان می گوید: حق شناس! چرا اینقدر زیارت عاشورا خواندی؟ گفت: آقا جان برای حل فلان مشکل. حضرت به آیت الله حق شناس گفت: برای گرفتن حاجتت لازم نبود این همه زیارت عاشورا بخوانی، یک بار روضه عموی ما حضرت علی اصغر کافی بود.

طریقه دیگر توسل به حضرت علی اصغر ،نذر صلوات به عدد اسم ایشان یعنی 1401 می باشد …

آیت الله شاه آبادی بسیار توصیه به روضه حضرت علی اصغر (ع) داشتندو خودشان هم در شب های جمعه که در مسجد دعای کمیل می خواندند به حضرت علی اصغر (ع) متوسل می شدند

روضه ی حضرت علی اصغر علیه السلام 

درجات مبالغه بين صيغه‌های مبالغه متفاوت است…

فَعيل … فُعال … فُعّال … فُعّالة

مانند:

كريم … كُرام … كُرّام … كُرّامة

که وزن «فعیل» نسبت به بقیه‌ی اوزان، از
مبالغه‌ی کم‌تری برخوردار است و «فُعال» نسبت به دو تای بعدی، از مبالغه‌ی کم‌تری برخوردار است و إلی آخر…

منبع: مغنی الفقیه(صرف جامع کاربردی)، ص۳۸۲

فرق باب تفاعل، افتعال و مفاعله در معنای مشارکت چیست؟

1. مشارکت در باب مفاعله، بین فاعل و مفعول است(قاتَلَ زیدٌ بَکراً.)
ولی در باب افتعال و تفاعل، هر دو اسم مرفوع اند(تضارب زیدٌ و بَکْرٌ)
که برهم دیگر عطف شده اند.

2. در باب افتعال و تفاعل، می‌توان فاعل را یک اسمِ دارای افراد قرار داد که مشارکت بین آن‌ها رخ داده است(تنازعَ قومٌ. و تَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَوَاصَوْا بِالصَّبر (۳ عصر) )

3. اگر بخواهیم مشارکت را به یکی از طرفین نسبت دهیم، یعنی بگوییم فلانی مشارکت را شروع کرد، فقط می‌توان از باب مفاعله استفاده کرد.

منبع: مغنی الفقیه(صرف جامع کاربردی)، ص۱۷۸

صفت مشبهه:
اسمی است که از فعل ثلاثیِ(مجرد و مزید) لازم، گرفته می‌شود تا بر ثبوت و دوام دلالت کند.

صفت مشبهه از باب «فَعِلَ یَفْعَلُ» بر سه وزن می‌آید:

فَعِلٌ (که دلالت بر اندوه یا شادی می‌کند.)
مانند: ضَجِر(بیزار شده) ، فَرِحٌ(شاد) بَطِرٌ(شاد)

قرآن: ﴿…إِنَّهُ لَفَرِحٌ فَخُورٌ﴾
ﻣﺴﻠّﻤﺎً او ﺷﺎﺩﻣﺎﻥ ﻭ ﺧﻮﺩﺳﺘﺎ است.
(هود/۱۰)

أفْعَل (به معنای رنگ یا عیبِ ظاهری یا زینت می‌آید.)
مثال: أصفَر(زرد) ، أزْرَق(آبی) ، أحْدَب(گوژ پشت) ، أعْمَی(نابینا) ، أکْحَل(زیبا چشم) ، أحوَر(مرد سیاه چشم)

فَعْلان (به معنای پر بودن یا خالی بودن یا دارای حرارت باطنی می‌آید.)
مانند: عَطشان(تشنه) ، شَبْعان(گرسنه) ، رَیّان(سیراب) ، غَضبان(عصبانی) ، مَلْآن(پُر)

ادامه »

حکم وصف بعد از مضاف و مضاف الیه:

اگر وصف بعد از هیئت اضافه(مضاف و مضاف إلیه واقع شود، (مررتُ بغلامِ زيدٍ العالمِ)
در این صورت، وصف صلاحیت وصفیت برای هرکدام را دارد و هیچکدام بر دیگری ترجیح ندارد.

﴿جنّاتُ عدنٍ تجرِي مِن تحتِها الأنهار﴾
(طه/٧٦)

منبع: مغنی الفقیه علم نحو، ص۴۶۶

فایده ی تصغیر اسم:

۱. تحقیر؛
مانند: رُجَیل (مرد کوچک)

۲. توهین؛
مانند: شُوَیْعِر (شاعرك)، تُوَيْجِر (تاجرک)

۳. تقلیل عدد (کم دانستنِ تعداد چیزی)؛
مانند: أعطاني دُرَيْهِمات. (مرا چند درهمی داد.)
صدْتُ عُصَيْفِرات. (چند گنجشکی صید نمودم.)

۴. تقریب زمان؛
مانند: جِئتُ قُبَیلَ المغرب. (کمی قبل از غروب آفتاب آمدم.)

۵. تقریب مکان؛
مانند: یکون الکنزُ تُحَیتَ رِجلی. (گنج مقداری پایین تر از پای من است.)

۶.اظهار محبّت و ترحّم؛
مانند: یا بُنَيَّ! (ای پسرکم!)

معانی إما :

1. شک

مثال:
قَرَأتُ إمّا کتابَ الصرف و إمّا کتابَ النحو.

(در جایی که می‌داند یکی از این دو کتاب را حتماً خوانده ولی در مصداق شک دارد.)

2. إبهام

مثال:
﴿…حَتَّىٰ إِذَا رَأَوْا مَا يُوعَدُونَ إِمَّا الْعَذَابَ وَإِمَّا السَّاعَةَ فَسَيَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَّكَانًا…﴾
(۷۵ مریم)

ﺗﺎ ﺯﻣﺎنی ﻛﻪ ﺁن‌ﭽﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﻭﻋﺪﻩ ﺩﺍﺩﻩ‌ﺍﻧﺪ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ، ﻳﺎ “ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻭ ﺷﻜﻨﺠﻪ [ﺩﺭ ﺩﻧﻴﺎ]” ﺭﺍ ﻳﺎ “ﻋﺬﺍﺏ ﻗﻴﺎﻣﺖ” ﺭﺍ، ﭘﺲ ﺑﻪ ﺯﻭﺩی ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﭼﻪ کسی ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﺶ ﺑﺪﺗﺮ است.
(مبهم است که چه وقت متوجه شوند؛ برخی با عذاب در دنیا به خودشان می‌آیند و برخی با عذاب آخرت…)

تخییر

مثال:
قُلْنَا يَا ذَا الْقَرْنَيْنِ إِمَّا أَن تُعَذِّبَ وَإِمَّا أَن تَتَّخِذَ فِيهِمْ حُسْنًا
(۸۶ کهف)

ﮔﻔﺘﻴﻢ: ﺍی ﺫﻭ ﺍﻟﻘﺮﻧﻴﻦ! ﻳﺎ [ﺍﻳﻦ ﻗﻮم ﺭﺍ ﺑﻪ ﻛﻴﻔﺮ ﻓﺴﺎﺩ ﻭ ﺳﺘﻤﺸﺎﻥ] ﻋﺬﺍﺏ ﻣﻰ‌کنی ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻧﺸﺎﻥ ﺷﻴﻮﻩ‌ای نیک ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﻣﻰﮔﻴﺮی.
(خداوند، حضرت ذوالقرنین را مخیّر بین دو کار کرده هر کدام را خواست، انجام دهد.)

4. إباحه

مثل:
صَلِّ إمّا قصراً و إمّا تماماً.
نماز بخوان؛ چه شکسته و چه کامل. (مباح بودنِ چگونگی نماز خواندن)

تفصیل

مثل:
إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَ إِمَّا كَفُورًا
(۳ انسان)

ﻣﺎ ﺭﺍﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻳﻢ ﻳﺎ ﺳﭙﺎسگزﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻳﺎ ﻧﺎﺳﭙﺎﺱ.
(آیه دارد تفصیل می‌دهد که افرادی را که هدایت کردیم، یا شکر می‌کنند و در مسیر ادامه می‌دهند و یا کفران و ناسپاسی می‌کنند و از مسیر خارج می‌شوند.)