حضرت امیرالمومنین امام علی بن ابیطالب صلوات الله و سلامه علیه :
رَوِّحوا انفُسَکُم بِبَدیعِ الحِکمَه ، فَأنَّها تَکِلُّ کَما تَکِلُّ الاَبدانُ
الکافی 1-48
رَوِّحوا : فعل امر-ثلاثی مزید-جمع مذکر مخاطب- مبنی-متصرف- متعدی-معتل-معلوم/ فعل و فاعل
انفُسَکُم : اسم-غیر مصدر-جمع مکسر-مونث-معرب-منصرف- معرفه- متصرف-جامد/ مفعول به و منصوب
قال رسول اکرم صلّى اللّه علیه و آله:
ما مِن أحَدٍ إلا و لَهُ شیطانٌ
صدرالمتألهین، تفسیر القرآن الکریم، ج5، ص: 223
ما: مشبه به لیس. من: حرف جر، زائد
احد: اسم، مفرد، مذکر، جامد، متصرف، نکره، معرب /اسم ما(لفظا مجرور و محلا مرفوع)
خبرما، موجودٌ یا یکونُ (تامه) محذوف است.
الا: از أداة حصر و: واو حالیه
حضرت زهرا سلام الله علیها:
فَجَعلَ اللهُ الایمانَ تَطهیراً لَکم مِنَ الشِّرکِ ، وَ الصَّلاةَ تَنزیهاً لَکم عَن الکِبرِ؛
الاحتجاج علی اهل اللجاج(طبرسی)، ج1، ص99
ف: حرف ربط. جعل: فعل-ماضی-ثلاثی مجرد-مفرد مذکر غایب / فعل
الله: اسم خاص خداوند/فاعل
الایمان: اسم-مصدر باب افعال- معرفه/-مفعول به-ذوالحال
قال امیر المومنین علی علیه السلام:
إن لَم تَکن حَلیما فَتَحَلَّم فَإِنَّهُ قَلَّ مَن تَشَبَّهَ بِقَومٍ إِلاّ أَوشَک أَن یکونَ مِنهُم
نهج البلاغه-حکمت 207
إن:حرف شرطیه- عامل. لم تکن حلیما: جمله شرط
لم: از حروف جازمه- عامل
تکن: از افعال ناقصه- مفرد مذکر مخاطب- مجزوم به لم / فعل ناقص، ضمیر مستتر انت اسم آن و محلا مرفوع
قال ابی عبدالله علیه السلام:
اِنَّ مِن حَقیقَةِ الایمانِ اَن تُؤثِرَ الحَقَّ وَ اِن ضَرَّکَ عَلَى الباطِلِ وَ اِن نَفَعَکَ وَ اَن لا یَجوزَ مَنطِقُکَ عِلمَکَ؛
(بحارالانوار، ج 2، ص114)
اِنَّ: حرف مشبهة بالفعل – مبنی بر فتح- عامل
مِن: حرف جر- مبنی بر سکون- عامل
حَقیقَةِ: اسم- مصدر- جامد- مفرد- مونث- معرفه به اضافه- معرب/ مجرور به حرف جر- اسم إنّ محلا منصوب – جار و مجرور متعلق به یکون محذوف
قصه ی سواری است که از دست مردم سرزمینش که خود را گرفتار و درگیر کارهای بیهوده کرده اند ، فرار و خود را نفرین می کند که تا ابد به این سرزمین برنگردد.
یَه روزی یَه روزگاری ارباب قدرتمندی بی که سی ختنه کنون کُرِش جشنی گِرت. سی ای جشن یه پاتیل گَپویی پر آش نهان و چالَهْ ، یه موری که وَ رَعْیَتَل ارباب بی و او نزدیکی یَل زندگی ایکرد، با اِشْنُفتن ای خبر و پیچیَن بو خَشْ آش مِن نُفْتِش وَ خُش گفت : مَه مُو چه کم وَ اونْگَل دارُم که سَر تخت تکیه دایِنِه و دو لِپی هم ایخَرِن ،حیف و میل ایکِنِن ، مُو هم حسرت ایخَرُم و نق ایزَنُم ، یه جا بشینم و بی فَیَیْ، سَیْل کنم .
قال الصادق علیه السلام:
مَنْ حَفِظَ مِنْ أَحَادِیثِنَا أَرْبَعِینَ حَدِیثاً بَعَثَهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ عَالِماً فَقِیها.
الکافی : ج1 ، ص48
مَنْ :اسم موصول/مبتدا. حَفِظَ مِنْ أَحَادِیثِنَا :جمله صله-ضمیر عاید:ضمیر مستتر هو
حَفِظَ : فعل ماضی-مفرد-مذکر-غایب-سالم-مبنی-معلوم-متصرف-متعدی/خبر محلا مرفوع
مِنْ :حرف جر عامل
أَحَادِیثِ: اسم-جمع مکسر-مونث-منصرف-معرفه به اضافه-متصرف-ثلاثی-معرب-غیر مصدر-جامد/مجرور به حرف جر
خیلی شلوغ بود
همه داشتند گریه میکردند
او هم مات و متحیر داشت بقیه را نگاه می‌کرد
از مادرش پرسید” آقاجون کجا رفته؟؟ چرا همه دارند گریه میکنن؟؟”
گفت: “آقاجون رفته بهشت، پیش ِ خدا”
تعجبش بیشتر شد
با خود گفت “اگه آقاجون رفته بهشت، پیش ِ خدا، دیگه برا چی گریه میکنن!!!! “
اگر ما آدم ها اطمینان داشتیم که خدا هست.. و خدا ما را برای خودش آفریده و هر چه باید و نباید است برای درست، زندگی کردن ِ خودمان است.. آنوقت دیگر از او نافرمانی نمی‌کردیم و وقتی به سوی او میرفتیم.. شادمانه میرفتیم…
دیگر نه غصه ی مُردن را می‌خوردیم و نه ترسی از آن داشتیم و نه از بهشت رفتنِ دیگران ناراحت میشدیم
به قلم مهاجر
اتَّخَذُوا الشَّیْطَانَ لِأَمْرِهِمْ مِلَاکاً وَ اتَّخَذَهُمْ لَهُ أَشْرَاکاً فَبَاضَ وَ فَرَّخَ فِی صُدُورِهِمْ وَ دَبَّ وَ دَرَجَ فِی حُجُورِهِمْ فَنَظَرَ بِأَعْیُنِهِمْ وَ نَطَقَ بِأَلْسِنَتِهِمْ فَرَکِبَ بِهِمُ الزَّلَلَ وَ زَیَّنَ لَهُمُ الْخَطَلَ فِعْلَ مَنْ قَدْ شَرِکَهُ الشَّیْطَانُ فِی سُلْطَانِهِ وَ نَطَقَ بِالْبَاطِلِ عَلَى لِسَانِهِ .
خطبه 7 نهج البلاغه
اتَّخَذُوا : فعل ماضی ، جمع مذکر غایب ،معلوم،مبنی ،ثلاثی مزید باب افتعال ، متعدی/ فعل وفاعل ضمیر (واو)
الشَّیْطَانَ: اسم ،غیرمصدر، مشتق،مونث،غیرمنصرف،معرفه به ال تعریف،معرب ، / مفعول به منصوب
لِأَمْرِهِمْ :لام :حرف جر عامل ، أمرِ : اسم ،مصدر، جامد،مذکر،متصرف،مفرد ، معرفه به اضافه،معرب، مجرور به حرف جر/جار و مجرور متعلق به اتَّخَذُوا ، هِم: ضمیر متصل ، مضاف الیه و مجرور
عَنْ أَبِی جعفر الباقرِ علیه السلام:
عالمٌ یَنتَفِعُ بعِلمِه أفضلُ من سبعینَ ألفَ عابدٍ
تحف العقول ص 303
عالم : اسم فاعل، ثلاثی مجرد، غیر مصدر، مشتق، نکره، معرب/مبتدا (مسوغ این مبتدا نکره موصوف ینتفع بعلمه است)
ینتفع بعلمه : جمله صفت برای عالم
ینتفع: فعل، مضارع، مفرد مذکر غایب، ثلاثی مزید (افتعال)، متعدی به حرف جر /فعل
رسول خدا صلی الله علیه و آله:
مَن خانَ أَمانَةً فِى الدُّنیا وَلَم یَرُدَّها إِلى أَهلِها ثُمَّ أَدرَکَهُ المَوتُ ماتَ عَلى غَیرِ مِلَّتى وَیَلقَى اللّهَ وَ هُوَ عَلَیهِ غَضبانٌ؛
جامع الاحادیث الشیعه،ج 23،ص 1154
من: از ادات شرط
خان:فعل-ماضی-ثلاثی مجرد-مفرد مذکر غایب-اجوف-مبنی/فعل شرط
امانة: اسم-مفرد-منصرف-مصدر-مهموز-مونث-معرب/مفعول به
فی: از حروف جاره. الدنیا: اسم-مفرد-مونث-مشتق-صفت مشبه-معرب/مجرور
چه بی عار مردمی هستیم ما!!!
چه بی آب، چشمانی در سر کاشته ایم!!!
چه بی رقص، دست و پایی به خود آویخته ایم!!!
چه بی نشاط، بهاری که بی روی تو می رسد!!! فریاد از این روز های بی فرهاد.
حسرتا!! از شب های بی مهتاب. فغان!! از چشم و دل ناکشیده هجر. آیا هنوز نوبت مجنون است و دور لیلی؟؟ پنج روزی که نوبت ماست، مغلوب کدام برج نحس است؟؟تهمت نحس اگر بر زحل ننهم. با طالع پرده نشین، چه میتوانم گفت؟؟
حافظ!!یک بار دیگر بر سینه ی مرده خوار من بنشین و بخوان!! کاروان رفت و تو در خواب و بیابان در پیش، کی روی؟ ره ز که پرسی؟؟ چه کنی؟ چون باشی؟ مه پاره های سعدی، اینک همه بر سفره ی مار و مورند. تو که از ماه تا ماهی، بر خوان خود، نشانده ای، از او این خاکساری را بپذیر: در آن نفس که بمیرم در آرزوی تو باشم بدان امید دهم جان که خاک کوی تو باشم شمس را در مثنوی نمی آراستی، اگر دیده بودی خورشید چه سان، هر صبح بر سر و روی موعود ما بوسه می‌زند، چه سان، هر شب، ماه در گوشه ی محراب سهله، به عقیق خاتم او می اندیشد، چه انبوه ستارگان، غبار راه او، بر خود می آویزند، چه دلفریب غنچه هایی، که در نسیم یادش، سینه می گشایند!! نی را به شکایت نمیخواندی، اگر دیده بودی، در نیستان چه آتشی افتاده است!!!
نازنین تر ز قدت در چمن ناز نرست
خوش تر از نقش تو در عالم تصویر نبود
منبع: ندبه های دلتنگی، رضا بابایی،
حضرت امام باقر علیه السلام :
مَا مِنْ عَبْدٍ یَبْخَلُ بِنَفَقَةٍ یُنْفِقُهَا فِیمَا یُرْضِی اللَّهُ إِلَّا ابْتُلِیَ بِأَنْ یُنْفِقَ أَضْعَافَهَا فِیمَا أَسْخَطَ اللَّهَ.
تحف العقول، ص 293
ما: نافیه- حرف – مبنی بر سکون- غیرعامل/ مبتدا مِنْ عَبْدٍ: خبر؟
عَبْدٍ: اسم – صحیح الاخر- غیرمصدر- جامد- مفرد – مذکر- نکره – معرب/ مجرور به حرف جر
یَبْخَلُ بِنَفَقَةٍ یُنْفِقُهَا فِیمَا یُرْضِی اللَّهُ: جمله وصفیه برای عبد – محلا مجرور
یَبْخَلُ: فعل – مضارع- مفرد مذکرغایب- ثلاثی مجرد- سالم – متعدی به حرف جر؟/ فعل و فاعل ضمیر مستتر هو
امام سجاد علیه السلام :
ایّاکَ وَ مُصاحَبَةَ الْکَذّابِ، فَإِنَّهُ بِمَنْزِلَةِ السَّرابِ یُقَرِّبُ لَکَ البَعیدَ وَ یُبَعِّدُ لَکَ الْقَریبَ.
الکافی / جلد 2 / کتاب الإیمان و الکفر / بَابُ مُجَالَسَةِ أَهْلِ الْمَعَاصِی
ایاک: ضمیر منفصل مفعولی- مفرد مذکر مخاطب / مفعول به فعل محذوف
(وجوب حذف عامل مفعول-باب تحذیر ، در اصل بوده : إحذر من المصاحبة الکذاب : فعل و فاعل ضمیر مستتر هو، محذوف)
و: واو به معنی حرف جر
مصاحبةَ: اسم- مفرد- مونث- مشتق: مصدر باب مفاعله- معرفه به اضافه- معرب / مفعول به دوم فعل محذوف
یَا مَنْ عَفَا عَنِ السَّیِّئَاتِ وَ لَمْ یُجَازِ بِهَا ارْحَمْ عَبْدَکَ یَا اللَّهُ نَفْسِی نَفْسِی أَنَا عَبْدُکَ یَا سَیِّدَاهْ أَنَا عَبْدُکَ بَیْنَ یَدَیْکَ أَیَا رَبَّاهْ
برگرفته از دعای نماز امیرالمونین در مفاتیح الجنان
یَا:حرف ندا-عامل مَنْ عَفَا: منادا؟-منصوب
مَنْ:اسم موصول مشترک-مبنی عَفَا:فعل ماضی مفرد مذکر غایب-ثلاثی مجرد-معتل-لازم-معلوم
عَنِ:حرف جر السَّیِّئَاتِ :اسم-جمع مونث-مشتق-معرب-معرفه/ مجرور به حرف جر
وَ:حرف ربط-غیر عامل لَمْ یُجَازِ :فعل جحد-ماضی ساده-ثلاثی-معرب-لازم-مجهول/فعل
مگر لم ادات جزم نیست؟چرا فعل مجزوم نیست؟ بِهَا: جار و مجرور
قال رسول الله صل الله علیه و آله و سلم :
أقلُّ ما یکونُ فی آخَرِ الزَّمانِ أخٌ یُوَثَّقُ بِهِ أو دِرهَمٌ مِن حلالٍ
تحف العقول صفحه 53
أقل: اسم تفضیل، غیر مصدر ، مشتق، مذکر، معرفه، معرب/مبتدا
ما : اسم موصول، مبنی برسکون /مضاف الیه
جمله یکونُ فی آخَرِ الزَّمانِ صله ما است و ضمیرعائد صله در یکون مستتر است
یکون : از افعال ناقصه، مضارع، مفرد مذکر غایب/فعل و فاعل
امام علی علیه السّلام فرمودند:
أَیُّهَا النَّاسُ سَلوُنیِ قَبْل أَنْ تَفقِدوُنی فلَأنا بطُرقِ السَماءِ اَعلمُ منّی بطرُقِ الارَضِ.
نهج البلاغه، خطبه 189
النَّاسُ: اسم ،غیرمصدر، جامد،مذکر،متصرف،معرفه به ال تعریف،معرب، / چون اسم جامدبا ال بعد از منادی است= عطف بیان(بدل ازمنادی)
سَلوُنیِ : فعل امر، جمع مذکر مخاطب،معلوم،مبنی،ثلاثی مجرد، نون وقایه و یاء ضمیر مفعولی سال / فعل امر و م به
قَبْل : اسم ،غیرمصدر، جامد ،معرب /ظرف، مفعول فیه منصوب أَنْ : از حروف ناصب و عامل
فقیه آل محمد حضرت امام جعفر بن محمد الصادق صلوات الله و سلامه علیه:
مُعَلِّمُ الخَیرِ تَستَغفِرُ له دَوابُّ الأرضِ و حیتانُ البَحرِ و کُلُّ صَغیرَةٍ و کبیرَةٍ فی أرضِ اللهِ و سَمائِهِ
بحارالانوار 2-17
مُعَلِّمُ :اسم-مفرد-مذکر-ثلاثی مزید-مشتق ،اسم فاعل-منصرف-معرفه-متصرف-معرب-غیرمصدر /مبتدا مرفوع
الخَیرِ : در احادیث قبل گفته شده/ مضاف الیه و مجرور
تَستَغفِرُ : فعل-مفرد-مذکر-مخاطب-ثلاثی-مزید-معرب-معلوم-متصرف/خبر معلم، فعل مرفوع
له : جار و مجرور
رسول خدا صلی الله علیه و آله:
فَإِنَّ أَحَدَکُمْ إِذَا مَاتَ فَقَدْ قَامَتْ قِیَامَتُهُ یَرَى مَا لَهُ مِنْ خَیْرٍ أَوْ شَر
ارشاد القلوب(دیلمی) ج 1 ، ص 18
ف:فاء استیناف- محلی از اعراب ندارد إنّ:حرف مشبه بالفعل- عامل
أحدَ: اسم - مفرد- مذکر- جامد- معرب- معرفه به اضافه / اسم إن و منصوب
کُم:ضمیر متصل مجروری- مفرد مذکر مخاطب / مضاف الیه محلا مجرور
رسول الله صلی الله علیه و آله:
مِن سَعادَةِ ابنِ آدَمَ اسْتِخارَةُ اللّهِ و رِضاهُ بِما قَضَى اللّهُ و مِن شِقْوَةِ ابن آدَمَ تَرکُهُ اسْتِخارَةَ اللّهِ و سَخَطُهُ بِما قَضَى اللّهُ ؛
تحف العقول ص 55
مِن:حرف جر- عامل سعادة: اسم- مفرد- مؤنث- جامد مصدری- معرفه - معرب / مجرور به حرف جر
من سعادة ابن آدم : خبر مقدم ابن: اسم- مفرد- مذکر- جامد-معرفه؟- معرب /مضاف الیه و مجرور؟
آدم: اسم- مفرد- مذکر- جامد-معرفه - معرب /مضاف الیه و مجرور
حضرت امام باقر (علیه السلام) می فرماید:
لَوْ أُتِیتُ بِشَابٍ مِنْ شَبَابِ الشِّیعَةِ لَایَتَفَقَّهُ فِی الدِّینِ لَأَوْجَعْتُهُ
المحاسن، ج1، ص 228
لَوْ: حرف شرط – مبنی بر سکون - عامل
أُتِیتُ: فعل – ماضی – مفرد مذکر غایب – ثلاثی مجرد – معتل (ناقص یایی) – متعدی – مجهول /فعل و فاعل – فعل شرط محلا مجزوم
ب: حرف جر– مبنی بر کسر – عامل
امام صادق علیه السلام:
انُّ الرَّجلَ اذا خَرَجَ مِنْ مَنْزِلِهِ یُرِیدُ زِیَارَةَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ علیه السلام شیَّعَهُ سَبعُمِاَةِ مَلَکٍ
مستدرک الوسایل/ج10/ص249
انُّ :حرف مشبه بالفعل-عامل-مبنی بر فتح ال:حرف غیر عامل
رجلَ :اسم-صحیح-جامد-مفرد-مذکر-معرفه-معرب-متصرف/اسم انّ منصوب
اذا :حرف خَرَجَ :فعل ماضی-مفرد مذکر غایب-ثلاثی مجرد-سالم-لازم-معلوم/خبر ان محلا مرفوع؟
من منزل:جار و مجرور مِنْ :حرف عامل
قالَ(صلى الله علیه وآله):
سَیَأتی زَمانٌ عَلى اُمتَّی یَفِرُّونَ مِنَ الْعُلَماءِ کَما یَفِرُّ الْغَنَمُ مِنَ الذّئْبِ، إبْتَلاهُمُ اللّهُ بِثَلاثَهِ أشْیاءَ: الاْوَّلُ: یَرَفَعُ الْبَرَکَهَ مِنْ أمْوالِهِمْ، وَالثّانی: سَلَّط اللّهُ عَلَیْهِمْ سُلْطاناً جائِراً، وَالثّالِثُ: یَخْرُجُونَ مِنَ الدُّنْیا بِلا إیمان.
مستدرک الوسائل: ج 11، ص 376
سَ: (حرف سین و سوف=حروف استقبال) بر سرفعل مضارع آن را به مستقبل می برد
یَأتی :فعل مضارع ، مفرد مذکر غایب، متعدی ، معلوم ، معرب ،ثلاثی مزید باب افعال/فعل
زَمانٌ : اسم ، جمع مکسر ازمنه ، غیرمصدر، جامد، مؤنث ، متصرف ، نکره ،معرب /فاعل یأت
انَّ لِقَتلِ الحُسَینِ حَرارةً فی قلوبِ المومنین لا تَبرُدُ اَبَداً
جامع احادیث الشیعه ، ج 12، ص 556
إنّ: حرف مشبهه بالفعل- عامل – مبنی بر فتح
ل: حرف جر،عامل قتل: اسم ، مصدر، جامد، مذکر، معرفه ، معرب/ مجرور
الحسین:اسم علم )مصغر بر وزن فعیل (، مشتق، مذکر، معرفه به ال، معرب/اسم ان و منصوب
