تجزیه و ترکیب آیه‌ی چهارم سوره‌ی یوسف
تجزیه و ترکیب آیه‌ی چهارم سوره‌ی یوسف:
إذْ قَالَ يُوسُفُ لِأَبِيهِ يَا أَبَتِ
[ ﻳﺎﺩ ﻛﻦ ] ﺁﻥ ﮔﺎﻩ ﻛﻪ ﻳﻮﺳﻒ ﺑﻪ ﭘﺪﺭﺵ گفت: ﭘﺪﺭم! …
«إذ»: دو احتمال در ترکیبش هست:
۱- مفعولٌ‌به برای اُذکُرْ محذوف
۲- #بدل_اشتمال از «أحسنَ القَصَص»
«قال»: فعل ماضی
«یوسف»: اسم #غیر_منصرف (علم+عجمه) و فاعلِ قال
جمله‌ی «قال یوسف»: مضافٌ إلیه برای «إذ»
«لِأبیه»: «لأبي»: جار و مجرور متعلّق به قال، «أبیه»: مضاف و مضاف إلیه
«یا»: حرف نداء (جانشین أُنادي)
«أبتِ»: منادَی و محلّاً منصوب (مفعولٌ‌به أنادي)، مضاف و مضاف إلیه، «ت» جانشین یاء متکلم است.
این که کسی مخاطبی را که حاضر است، مورد نداء قرار دهد، برای إلقاء کردن اهتمام به خبر برای مخاطب است. یعنی مخاطب را به منزله‌ی غائب می‌گیریم و او را صدا می‌زنیم که این کار کنایه از اهتمام دارد.
منبع: إعراب القرآن الکریم و بیانه، درویش، محی‌الدین ، جلد 4 ، صفحه 449 / تفسیر التحریر و التنویر، ج۱۲، ص۱۳
…إِنِّي رَأَيْتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوْكَبًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ رَأَيْتُهُمْ لِي سَاجِدِينَ
…ﻣﻦ ﺩﺭ ﺧﻮﺍﺏ ﺩﻳﺪم ﻳﺎﺯﺩﻩ ﺳﺘﺎﺭﻩ ﻭ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﻭ ﻣﺎﻩ ﺑﺮﺍﻳﻢ ﺳﺠﺪﻩ ﻛﺮﺩﻧﺪ.
«إنّ»: حرف مشبّهة بالفعل
«ي»: اسم إنَّ
رأیتُ»: خبر
«أحدَ عشَرَ»: مفعولٌ‌به، مبنی بر فتح و محلّاً منصوب
«کوکباً»: #تمییز ذات برای أحد عشر
«و»: واو عاطفه
«ال»: ماهیت
«الشمس»: عطف به أحد عشر
«القمر»: عطف به أحد عشر
«رأیتُ»: دوباره آمده است؛ زیرا بین مفعولٌ‌به اوّلِ «رأیت»قبلی و ساجدین که مفعولٌ‌به دوّم است، فاصله افتاده است.
«هم»: مفعولٌ‌به اوّلِ رأیتُ
«لي»: جار و مجرور و متعلّق به ساجدین
«ساجدین»: اسم فاعل، منصوب و مفعولٌ‌به دوّم رأیتهم
منبع: إملاء ما منّ به الرّحمان، ص۴۸ / إملاء القرآن الکریم و بیانه، ج۴، ص۴۴۹
فرم در حال بارگذاری ...
