تجزیه ترکیب حدیث با فضیلت ترین مردم
امام على علیه السّلام فرمودند:
قیلَ لِلعَبدِ الصّالِحِ لُقمانَ: أیُّ النّاسِ أفضَلُ ؟ قالَ: المُؤمِنُ الغَنِیُّ ، قیلَ: الغَنِیُّ مِنَ المالِ ؟ فَقالَ: لا ، ولکِنَّ الغَنِیَّ مِنَ العِلمِ الَّذی إنِ احتیجَ إلَیهِ اُنتُفِعَ بِعِلمِهِ ، وإنِ استُغنِیَ عَنهُ اُکتُفِى
بحارالانوار، ج 13، ص 421
قیلَ: فعل (ماضی مجهول)، مبنی بر فتح
لِلعَبدِ: جار و مجرور (متعلق به قیل)
الصّالِحِ: مضاف الیه و مجرور
لُقمانَ: عطف بیان یا بدل کل از کل برای عبد، در محل جر، (اسم غیرمنصرف)أیُّ النّاسِ أفضَلُ: نائب فاعل برای قیل، محلا مرفوع
أیُّ: مبتدا (اسم استفهام)، مبنی بر ضم، محلا مرفوع
النّاسِ: مضاف الیه و مجرور
أفضَلُ: خبر ، مرفوع
قالَ: فعل و فاعل
المُؤمِنُ الغَنِیُّ: مفعول به برای قال، محلا منصوب
المُؤمِنُ: مبتدا و مرفوع
الغَنِیُّ: نعت (صفت برای مومن) و مرفوع
خبر محذوف است: المومن الغنی هو افضل؟
قیلَ: فعل
الغَنِیُّ مِنَ المالِ: نائب فاعل برای قیل، محلا مرفوع
الغَنِیُّ: مبتدا و مرفوع
مِنَ المالِ: جار و مجرور متعلق به الغنی
خبر: محذوف (الغنی من المال افضلُ؟)
فَ: حرف عطف، مبنی بر فتح
قالَ: فعل و فاعل (تا آخر جمله، مفعول به برای قال)
لا: حرف نفی، مبنی بر سکون
و: حرف عطف، مبنی بر فتح
لکِنَّ: حرف مشبهه بالفعل
الغَنِیَّ: اسم لکنَّ و منصوب
مِنَ العِلمِ: جار و مجرور متعلق به غنی
خبر لکنَّ: محذوف (لکنَّ الغنیَّ منَ العلمِ الذی … افضلُ)
الذی تا آخر: جمله وصفیه برای برای الغنی، محلا منصوب)
الَّذی: بدل کل از کل ، مبنی بر سکون
إنِ: حرف شرط عامل، مبنی بر سکون
اُحتیجَ: فعل شرط (ماضی مجهول) محلا مجزوم
إلَیهِ: جار و مجرور متعلق به احتیج، هِ نائب فاعل و محلا مرفوع
اُنتُفِعَ: فعل جزاء شرط، ِفعل (ماضی مجهول) ، محلا مجزوم
بِعِلمِهِ: جار و مجرور متعلق به انتفع، هِ مضاف الیه و نائب فاعل، محلا مرفوع
و إنِ: گفته شد
استُغنِیَ: فعل شرط ، محلا مجزوم
عَنهُ: جار و مجرور (متعلق به استغنی) هُ نائب فاعل
اکتُفى: جواب شرط ، فعل و نائب فاعل؟ ، محلا مجزوم
(اگر به صورت اکتَفی (معلوم) خوانده شود، معنا درست تر به نظر می رسد: “به علم خودش اکتفا کند، قانع شود.” ولی اگر بخواهیم مجهول بخوانیم، با توجه به اینکه فعل لازم است، باید متعدی به حرف جر شود و بعد مجهولش کنیم، یعنی به صورت اُکتُفِی بِکذا بیاید که اینجا اینطور نیست.) ؟
به بنده ی صالح، لقمان، گفته شد: کدام یک از مردم با فضیلت ترند؟ گفت: «مؤمنِ غنی(توانگر)» . گفته شد: بی نیاز از مال؟ گفت: «نه؛ ولیکن برخوردار از دانشى که اگر به او نیاز شد، از دانشش سود برده شود و اگر از او بى نیاز شدند، خودش به آن اکتفا کند» .
فرم در حال بارگذاری ...