قال امیرالمومنین علی علیه السلام:

 مَنْ وَضَعَ نَفْسَهُ مَوَاضِعَ التُّهَمَةِ فَلاَ یَلُومَنَّ مَنْ أَسَاءَ بِهِ الظَّنَّ.

نهج البلاغه / حمکت 156

مَنْ :اسم ، غیرمصدر، جامد ، مؤنث ؟ ،غیر متصرف، معرفه  ، مبنی بر سکون ،مفرد / اسم شرط جازم ، مبتدا محلاً مرفوع

 جمله : (وَضَعَ نَفْسَهُ مَوَاضِعَ التُّهَمَةِ ). یا   ( وَضَعَ نَفْسَهُ مَوَاضِعَ التُّهَمَةِ فَلاَ یَلُومَنَّ مَنْ أَسَاءَ بِهِ الظَّنَّ(  در محل رفع خبر مَن مبتدا

وَضَعَ : فعل ماضی ،ثلاثی مجرد ، صحیح ، متعدی ، معلوم ، مبنی برفتح در محل جزم/ فعل شرط محلاً مجزوم، فاعل هو مستتر

نَفْسَهُ : نَفْسَ :اسم ، مصدر، جامد ، مؤنث  ،غیر متصرف، معرفه به اضافه ، معرب ،مفرد /مفعولٌ به منصوب/ ـهُ مضاف الیه و محلاً مجرور

مَوَاضِعَ : اسم ، غیرمصدر، جامد ، مؤنث  ،غیر متصرف و غیر منصرف  ، معرفه به اضافه ،جمع مکسر مَوضِع / مفعولٌ فیه و منصوب

التُّهَمَةِ : اسم ، مصدر، جامد ، مؤنث ،غیر متصرف، معرفه به ال  ، معرب ،/ مضاف الیه و مجرور

فَ : فاء جزاء ، رابط جواب شرط

لاَ : لا نهی ، عامل جزم

یَلُومَنَّ : فعل مضارع  مجزوم و مؤکَّد به نون ثقیله ، ثلاثی مجرد  اجوف واوی (لَوَمَ یلوَمُ) ، لازم ، معلوم ، مفرد مذکر غایب ، فاعل هو مستتر

مَنْ : اسم موصول به معنی (الَّذی) ، مبنی بر سکون در محل نصب مفعولٌ به  (یَلُومَنَّ)  

جمله : أَسَاءَ بِهِ الظَّنَّ: جمله صله من ، محلی از اعراب ندارد

أَسَاءَ بِهِ : فعل ماضی مبنی بر فتح ، معلوم ، متعدی، ثلاثی مزید باب افعال،  فاعل هوَ مستتر

بِهِ : جارو مجرور متعلق به أَساءَ

الظَّنَّ : اسم ، مصدر، جامد ، مؤنث  ،غیر متصرف، معرفه به ال ،مفرد ،معرب ، منصوب / مفعولٌ به منصوب

امیر المومنین علیه السلام:

کسی که خود را در معرض تهمت قرار دهد ، نباید کسانی که به او سوء ظن پیدا می کنند را سرزنش  کنند.

منبع: سایت حوزه علمیه کوچک ما